— Praca diagnosty laboratoryjnego-serologa to pewnego rodzaju misja. Często mamy do czynienia z trudnymi sytuacjami. Musimy być w ciągłej gotowości na prowadzenie akcji ratowniczej — wszystko po to, by jak najskuteczniej chronić ludzkie życie i zdrowie. Każde uratowane życie czy poprawa kondycji ciężko chorych pacjentów to dla nas wszystkich ogromny sukces — mówi Mateusz Witkowski z Pracowni Immunologii Transfuzjologicznej Powiatowego Szpitala w Iławie.

— Co to jest serologia transfuzjologiczna? Czym zajmuje się Pracownia Immunologii Transfuzjologicznej Powiatowego Szpitala w Iławie?

— Serologia to dział immunologii zajmujący się badaniem interakcji między antygenami i przeciwciałami. Pracownia Immunologii Transfuzjologicznej Powiatowego Szpitala w Iławie współpracuje z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Olsztynie i zapewnia w ten sposób całodobowe świadczenia dla pacjentów szpitala. Wykonujemy również badania dla pacjentów ze skierowaniem i bez skierowania. Zajmujemy się oznaczaniem grup krwi układu ABO i antygenu D z układu Rh, badaniem przeciwciał odpornościowych u kobiet ciężarnych, dobieramy krew poprzez wykonywanie próby zgodności serologicznej między biorcami i dawcami przed przetoczeniem krwi, badamy grupy krwi noworodków, wykonujemy diagnostykę konfliktu serologicznego pomiędzy matką i dzieckiem w układzie ABO. Zajmujemy się profilaktyką konfliktu serologicznego w układzie Rh między matką i płodem. Immunologia transfuzjologiczna to jedna z najważniejszych dziedzin medycyny laboratoryjnej, dlatego nasza praca jest niezastąpiona w przypadku leczenia niedokrwistości, konieczności podania krwi w przypadku wstrząsu krwotocznego i krwotokach z przewodu pokarmowego, po wypadkach, zabiegach operacyjnych,  u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia, po zabiegach ortopedycznych, kardiochirurgicznych, w przypadku urazów i oparzeń, chorób rozrostowych i nowotworów.

— Dlaczego immunologia transfuzjologiczna jest tak ważna przy przeszczepach ?

— Przeszczepianie komórek krwiotwórczych jest często jedyną metodą na wyleczenie pacjentów z chorobami hematologicznymi i immunologicznymi. Należą do nich ostra białaczka szpikowa, przewlekła białaczka szpikowa, chłoniaki, szpiczak mnogi, zespoły mielodysplastyczne i inne. Transplantacja komórek krwiotwórczych, niezależnie od ich źródła, polega na przetoczeniu ich dożylnie, podobnie jak przetacza się składniki krwi. Immunologia transfuzjologiczna i nasza praca zapewnia bezpieczeństwo biorcom komórek krwiotwórczych zarówno we wczesnym okresie po trasplantacji, gdzie obowiązują określone zasady przetaczania składników krwi w układzie ABO, jak również w przypadku powikłań hemolitycznych po transplantacji obcogrupowej. Również podczas transplantacji nerek, wątroby, serca czy płuc wymagana jest zgodność w układzie ABO, ponieważ antygeny A i B są obecne na komórkach tych narządów i tu również znajduje zastosowanie immunologia transfuzjologiczna.

— Co to jest Bank Krwi?

— Bank Krwi to jednostka, która stanowi integralną część struktur szpitalnych zapewniających prawidłowość leczenia chorych, którzy wymagają przetoczeń składników krwi. W naszym szpitalu Bank Krwi jest połączony z Pracownią Immunologii Transfuzjologicznej i zapewnia całodobową dostępność składników krwi dla potrzeb oddziałów szpitalnych. W Banku Krwi przechowujemy koncentrat krwinek czerwonych (KKCz), który przetaczany jest w przypadku ostrej lub przewlekłej niedokrwistości różnego pochodzenia. W Banku Krwi posiadamy również zapas osocza świeżo mrożonego (FFP), który stosowany jest w leczeniu zaburzeń krzepnięcia oraz gdy u chorego występują niedobory czynników krzepnięcia. Na specjalne zamówienie, tzw. indywidualne na krew i jej składniki sprowadzamy również z Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Olsztynie koncentraty krwinek płytkowych (NUKKP), stosowane w celu leczenia małopłytkowości oraz u pacjentów z objawami małopłytkowej skazy krwotocznej. Bank Krwi jako jednostka szpitala biorąca udział w procesie leczenia krwią zobowiązany jest do wdrożenia obowiązującego w krwiolecznictwie systemu zarządzania jakością, w celu utrzymania wysokich standardów pracy, zapewnienia bezpieczeństwa i eliminacji błędów.

— Czym jest krew karta? Kto może, a kto powinien taką kartę posiadać?

— Krew karta, czyli poprawnie Karta Grupy Krwi — jest wiarygodnym dla placówek służby zdrowia w Polsce dokumentem potwierdzającym grupę krwi, który może uratować życie w razie konieczności jej szybkiego podania. Fizycznie krew karta to plastikowa trwała karta, wymiarami odpowiadająca dowodowi osobistemu. Posiadanie krew karty nie jest obowiązkowe, jednak w przypadku braku tego wiarygodnego dokumentu potwierdzającego grupę krwi konieczne jest pobranie próbki krwi i oznaczenie grupy krwi, co wydłuża moment podania krwi o około godzinę. Wydanie krew karty następuje po dwukrotnym oznaczeniu grupy krwi i zastępuje dawny wpis grupy krwi do dowodu osobistego. Czas oczekiwania na kartę grupy krwi w naszym szpitalu to ok. 2 tygodnie.

— Dlaczego staracie się w Powiatowym szpitalu w Iławie o stworzenie bazy danych pacjentów serologicznych? Komu taka baza może być potrzebna?

— Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2017 r. nałożyło na nas obowiązek wydawania tzw. potwierdzonych wyników grupy krwi. Potwierdzony wynik grupy krwi to wynik oparty na dwóch badaniach, z dwóch próbek krwi, pobranych od pacjenta w różnym czasie, z dwóch różnych miejsc wkłucia. Stworzenie takiej bazy umożliwia na szybkie zidentyfikowanie pacjenta, a tym samym jego grupy krwi i jego tzw. przeszłości serologicznej. A to znacznie przyspiesza proces leczenia krwią. Pozwala również na zidentyfikowanie tzw. szczególnych biorców krwi, czyli pacjentów zimmunizowanych na skutek wielokrotnych transfuzji, którym krew dobierana jest na szczególnych zasadach, zgodnie z ich fenotypem. Jest to szczególnie ważne, żeby u takich pacjentów nie doszło do niepożądanych reakcji czy odczynów poprzetoczeniowych. Stworzenie takiej bazy pozwala na uniknięcie wielu trudnych i zarazem poważnych niepożądanych zdarzeń.

— Kto tworzy zespół Pracowni Immunologii Transfuzjologicznej?

— Zespół pracowni tworzą diagności laboratoryjni — serolodzy. Diagnosta laboratoryjny to obecnie zawód zaufania publicznego i tak naprawdę jesteśmy partnerami lekarzy w opiece nad pacjentem wymagającym transfuzji krwi. Jesteśmy częścią zespołu diagnostyczno-terapeutycznego i nasza praca pozwala na oznaczenie grup krwi i przeciwciał odpornościowych u pacjentów zgodnie z najwyższymi standardami. Pełnimy bardzo ważną rolę dobierając odpowiednie składniki krwi do przetoczenia. Podlegamy kontroli wewnątrz i zewnątrz laboratoryjnej. Praca diagnosty laboratoryjnego jest bardzo zróżnicowana, pracujemy przy pomocy zautomatyzowanych platform, jednak nasze doświadczenie i oko jest niezastąpione.

— Dlaczego wybrał Pan tak wąską dziedzinę medycyny, właściwie z pogranicza chemii…?

— Praca diagnosty laboratoryjnego-serologa to pewnego rodzaju misja. Często mamy do czynienia z trudnymi sytuacjami. Musimy być w ciągłej gotowości na prowadzenie akcji ratowniczej w celu ochrony życia i zdrowia ludzkiego. Każde uratowane życie czy poprawa kondycji ciężko chorych pacjentów to dla nas wszystkich ogromny sukces. I myślę, że to w głównej mierze zadecydowało o moim wyborze. Życie jest kruche i bez znaczenia na wszystkie inne sprawy ta praca ukazuje prawdziwy sens życia — spieszenie z pomocą dla innych. Krew to lek bezcenny i nauka nie zna sposobu na wytworzenie ludzkiej krwi. Krwi nie da się wyprodukować, dlatego pamiętajmy, że warto podzielić się nią z innymi.

Magdalena Maria Bukowiecka

Życie Powiatu Iławskiego

czerwiec 2023