Ratownik medyczny to zdecydowanie jeden z najtrudniejszych zawodów. Jadąc do pacjenta, zderza się nie tylko z jego stanem zdrowia w danej chwili, lecz przede wszystkim z ogromem trudnych do przewidzenia emocji. Poza szerokim przygotowaniem medycznym, ratownicy muszą mieć naprawdę wiele odwagi i empatii. 

Zespoły Ratownictwa Medycznego Szpitala Powiatowego w Iławie to ponad 40 osób, wysoko wykwalifikowanych ludzi, którzy nieustannie są w gotowości, aby ratować zdrowie i życie mieszkańców powiatu iławskiego i okolic. Są także w letnim sezonie na wodach Jezioraka. Pracują w ogromnym stresie, pod presją czasu, muszą podejmować mnóstwo szybkich i trafnych decyzji, co wymaga posiadania umiejętności i wiedzy z różnych dziedzin medycyny. Ciąży na nich ogromna odpowiedzialność, ceną jest zawsze ludzkie zdrowie i życie. 
Karol Haska, koordynuje ponad 40 osobowym zespołem ratowników medycznych iławskiej placówki. W zawodzie z pasji i powołania, nieustannie podnosi swoje kwalifikacje, szkoli innych. Prowadzi kursy udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, podnosi świadomość społeczeństwa dotyczącą niesienia ratunku i nie bycia obojętnym na krzywdę drugiego człowieka. Człowiek z ogromnym doświadczeniem, magister zdrowia publicznego, od 14 lat ratownik medyczny związany z Powiatowym Szpitalem w Iławie. 

— Swoje doświadczenie zawodowe zdobywałem w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym w karetce specjalistycznej oraz karetkach podstawowych. Dodatkowo byłem nauczycielem przedmiotów zawodowych w medycznej szkole policealnej oraz wykładowcą na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Zajmuję się również prowadzeniem szkoleń i kursów z udzielania pierwszej pomocy. Od stycznia 2024 r. objąłem funkcję koordynatora zespołów wyjazdowych Powiatowego Szpitala w Iławie. Mam przyjemność koordynować zespołem, który składa się z ponad 40 wykwalifikowanych ratowników medycznych.  — mówi Karol Haska — Jest to grupa specjalistów,  zajmująca się pacjentami w stanach nagłych bezpośrednio zagrażającym zdrowiu i życiu pacjenta. Moim celem jest wdrożenie cyklicznych szkoleń dla zespołu oraz ciągłe podnoszenie jakości w udzielanych świadczeniach. Dodatkowo planujemy realizować pokazy i szkolenia z pierwszej pomocy w przestrzeni publicznej.

Czas ma kluczowe znaczenie
O tym, kiedy należy wezwać karetkę mówi się nieustannie. System Państwowego Ratownictwa Medycznego zajmuje się pacjentami w stanach nagłych zagrażających zdrowiu i życiu. Oczywiście trudno ocenić czy dana sytuacja zagraża życiu, gdy coś się dzieje i dodatkowo dochodzą emocje, ciężko o racjonalne podejmowanie decyzji. — Do najczęstszych zleceń należą nagłe zachorowania tj. omdlenia, bóle w klatce piersiowej, udary mózgu, nagłe zatrzymania krążenia, urazy kostno-stawowe oraz wypadki komunikacyjne. Niestety często jesteśmy wzywani do wysypki u dziecka, bólu brzucha i innych dolegliwości, z którymi pacjent powinien zgłosić się sam do szpitala lub lekarza rodzinnego. My nie chcemy nikomu odmawiać pomocy, ale odpowiedzialność powinna leżeć po obu stronach. Karetka w każdej chwili może być potrzebna komuś, kto może stracić życie, często do przejechania jest mnóstwo kilometrów, a czas ma kluczowe znaczenie — wyjaśnia Karol Haska.

Dlatego apelujemy! Karetkę wzywaj tylko w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia, nagłej sytuacji, której skutkiem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu, uszkodzenie ciała lub utrata życia. Dzwoń po pomoc w przypadku nagłego pogorszenia się stanu osoby chorej.

— Aby wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego należy zadzwonić pod numer alarmowy 999 lub 112 oraz przekazać informacje tj. skąd dzwonimy, czy pacjent jest przytomny, czy oddycha. W momencie rozpoznania przez dyspozytora medycznego stanu nagłego, zespół karetki zostanie zadysponowany, a dyspozytor będzie instruował osobę wzywającą jak udzielać pierwszej pomocy. Pamiętajmy nigdy pierwsi nie rozłączamy połączenia z dyspozytorem — mówi Karol Haska i podpowiada co robić w czasie oczekiwania na przyjazd karetki. 
Dom i otoczenie w którym mieszkamy jest dla nas przestrzenią zwyczajną, ale na ratowników, którzy przyjadą udzielać pomocy, może czyhać kilka przeszkód, które w znaczący sposób opóźnią dostanie się do pacjenta. Dlatego jak podpowiada pan Karol, w oczekiwaniu na przyjazd ambulansu należy przygotować dokumentację medyczną, listę leków, które pacjent przewlekle przyjmuje. Zamknąć psy i inne zwierzęta, które mogą utrudniać akcję lub stanowić dla ratowników zagrożenie. Na co dzień spokojny pupil, może w obliczu pojawienia się nowych osób, zamieszania i emocji jakie się wywiążą, stracić poczucie bezpieczeństwa na swoim terytorium i zaatakować. Jeśli jest na dworzu ciemno, należy rozświetlić posesję, przestawić samochody, aby karetka mogła podjechać jak najbliższej. W przypadku lokalizacji domów na terenach odległych od standardowej zabudowy w skupisku, należy wyjechać do głównej drogi. Trzeba zrobić wszystko, aby ułatwić ratownikom dotarcie do celu. Wystarczy odrobina wyobraźni, aby skrócić czas dojazdu. Zespoły Ratownictwa Medycznego nie mają „super mocy”, jak każdy z nas poruszają się pod drogach publicznych, nie znają wszystkich adresów i ludzi. 
— Pamiętajmy również o prawidłowym oznakowaniu naszych domów, mieszkań czy osiedli. Brak prawidłowego oznakowania budynków czy też tworzenie szlabanów zamkniętych osiedli potrafi znacząco wydłużyć czas dotarcia zespołu ratownictwa medycznego do pacjenta. A przecież to właśnie czas odgrywa kluczową rolę w ratowaniu człowieka —podkreśla Karol Haska — Na ile to możliwe prosimy, aby w maksymalnym spokoju oczekiwać na ZRM i udzielać pierwszej pomocy do momentu przekazania pacjenta zespołowi ratownictwa medycznego.

Kiedy wezwać karetkę?
Jeśli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń na jeden z dwóch numerów ratunkowych: 999 – numer alarmowy pogotowia ratunkowego; połączenie odbiera bezpośrednio dyspozytor medyczny. 112 – to jednolity numer alarmowy, który obowiązuje w całej Unii Europejskiej, służy do powiadamiania w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia, ale także mienia. Połączenie odbiera operator, który po rozmowie z osobą dzwoniącą powiadamia odpowiednie służby: pogotowie, straż pożarną, policję, służby ratownictwa wodnego itp., albo bezpośrednio łączy z właściwą służbą.

Wytnij i zachowaj, to lista przypadków, kiedy konieczne jest wezwanie zespołu ratowników: 
utrata przytomności, zaburzenia świadomości, urazy powstałe w wyniku wypadku komunikacyjnego, bardzo wysoka gorączka z drgawkami lub objawami, które zwykle u danej osoby podczas gorączki nie występują, drgawki, zatrzymanie akcji serca, nagły, ostry ból w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca, nasilona duszność, nagły ostry ból brzucha, uporczywe wymioty zwłaszcza z domieszką krwi, masywny krwotok z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, masywny krwotok z dróg rodnych, gwałtownie postępujący poród, ostre i nasilone reakcje uczuleniowe (wysypka, duszność) będące efektem zażycia leku, ukąszenia lub użądlenia przez jadowite zwierzęta, zatrucia lekami, środkami chemicznymi lub gazami, połknięcie środka żrącego, zadławienie się, rozległe oparzenia, udar cieplny, wyziębienie organizmu, porażenie prądem, podtopienie lub utonięcie, agresja spowodowana chorobą psychiczną, próba samobójcza, upadek z dużej wysokości, rozległa rana, będąca efektem urazu, urazy kończyny dolnej uniemożliwiające samodzielne poruszanie się.

WAŻNE! Nie wzywaj karetki do zachorowań i zdarzeń, które nie powodują nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Nie dzwoń na pogotowie także wtedy, gdy potrzebujesz recepty na leki, skierowania do specjalisty, dodatkowych badań lub konsultacji specjalistycznych. Dyspozytor medyczny, po ocenie sytuacji, może odmówić wysłania karetki, podając przyczynę odmowy oraz sposób dalszego postępowania.

Edukacja to podstawa
Karol Haska jako ratownik medyczny pracujący w zespołach ratownictwa medycznego oraz instruktor pierwszej pomocy jest świadomy potrzeby nauki, edukacji naszego społeczeństwa w zakresie udzielania pierwszej pomocy. 
— Każdy z nas może znaleźć się w sytuacji kiedy będzie musiał udzielić pierwszej pomocy osobie bliskiej. Pamiętajmy, że w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia w czasie około 4 minut dochodzi do nieodwracalnych zmian w mózgu, jeżeli nie są podjęte czynności resuscytacyjne przez świadków zdarzenia. Każdy z nas może przyczynić się do uratowania innego człowieka. Nie przechodźmy obojętnie obok innych, którzy mogą nas potrzebować — apeluje pan Karol i zachęca, aby uczyć udzielania pierwszej pomocy od najmłodszych lat. Budowanie świadomości, odpowiedzialności i naszej roli w społeczeństwie jest bardzo ważne. Mamy wpływ na innych, inni mają wpływ na nas. Nigdy nie wiadomo co los przyniesie. W przypadku udzielenia pierwszej pomocy stawką jest ludzie życie. Nie bójmy się podejmować prób ratowania drugiego człowieka, to nasz obowiązek!
Do udzielania pierwszej pomocy osobom, u których doszło do nagłego pogorszenia stanu zdrowia zagrażającego życiu, zobowiązują nas przepisy prawa, w tym przede wszystkim artykuł 162 kodeksu karnego. W paragrafie 1 tego artykułu ustawodawca zapisał: „Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Natomiast w paragrafie 2 tego samego artykułu zapisano, że „nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej”.
Tak mówi prawo, a życie pisze różne scenariusze. 

— Brak naszej reakcji i nie udzielenie pomocy wynika najczęściej z niewiedzy. Po prostu wiele osób nie ma pojęcia jak się za to zabrać. Nie ma obowiązkowych kursów pierwszej pomocy, a nawet gdyby to zbyt często boimy się, że zamiast pomóc zrobimy krzywdę. Wolimy odwrócić wzrok, iść dalej i pozostać w strefie własnego komfortu. Może się boimy, brzydzimy lub naprawdę nie wiemy co robić. Dlatego tak ważna jest edukacja. Nie bójmy się udzielać pierwszej pomocy! To naprawdę proste! — apeluje Karol Haska pod okiem którego możemy się nauczyć ratowania życia. Odwracając sytuację, chyba każdy z nas, w obliczu własnego nieszczęścia, chciałby na swojej drodze spotkać osobę, która nie odwróci wzroku. Warto o tym pamiętać.

Korytarz życia
Korytarz życia to wolna przestrzeń na drodze pozostawiona dla pojazdów uprzywilejowanych, np. ratunkowych, które jadą do chorego lub do wypadku drogowego. Jest też nazywany korytarzem ratunkowym. Zapewnia krótszy czasu przejazdu służbom ratowniczym, co zwiększa szanse poszkodowanych na otrzymanie pomocy na czas, a często nawet na przeżycie. Jest szczególnie ważny na autostradach i drogach ekspresowych, gdzie ruch samochodów jest bardzo duży i w razie najdrobniejszej kolizji natychmiast tworzą się korki. To definicja, w praktyce bywa różnie, dlatego warto przypominać, że ułatwianie przejazdu pojazdowi uprzywilejowanemu, zwłaszcza przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi i tworzenie korytarza życia, jest obowiązkiem kierowców.
— Jednym z częstych błędów kierujących jest nagłe zatrzymanie swojego pojazdu, co może doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji. Wystarczy odrobina wyobraźni, na widok pędzącej karetki należy szukać miejsca gdzie można zjechać, a nie zatrzymywać się. To nic nie da, a spowoduje, że karetka także będzie musiała się zatrzymać — podsumowuje Karol Haska.

Trudna rola ratownika medycznego 
Wydawać by się mogło, że osoby które pracują ratując ludzkie życie, mogą skupić się tylko na tym i mogą być pewni zrozumienia ze strony społeczeństwa. Czy można sobie wyobrazić coś bardziej absurdalnego, niż zaatakowanie człowieka niosącego pomoc? Niestety to smutna codzienność ratowników medycznych, którzy zbyt często muszą się mierzyć z agresją, niesprawiedliwością, nieuzasadnionymi oskarżeniami. Ich praca w większości to ekstremale przypadki, gdzie nie brakuje emocji zarówno osoby poszkodowanej, jak osób bliskich czy postronnych. Nie zapominajmy, że ratownik medyczny pojawia się z pomocą, nigdy inaczej. Sam jest narażony na traumatyczne widoki (krew, zwłoki), hałas oraz częste zagrożenie własnego zdrowia lub życia. W jego pracy, często trzeba udzielać pomocy w niebezpiecznych warunkach, takich jak ruchliwa ulica czy miejsce pożaru lub wybuchu gazu. To chyba wystarczająco wiele jak na jedną osobę, a przecież celem nadrzędnym jest niesienie pomocy. Ratownicy medyczni narażeni są na zwiększone ryzyko zachorowania na choroby zakaźne w związku z bezpośrednim kontaktem z pacjentami oraz materiałem zakaźnym pochodzącym od chorych. Mimo to decydują się na podejmowanie właśnie takiej pracy, ich życie to gotowość do ratowania naszego życia.

Powiatowy Szpital w Iławie dysponuje pięcioma zespołami wyjazdowymi: dwie karetki stacjonujące w Iławie, oraz po jednej w Lubawie, Suszu i Zalewie. Dodatkowo od czerwca do września iławska placówka dysponuje karetką wodną, która bezpośrednio dba o bezpieczeństwo potencjalnych pacjentów na jeziorze Jeziorak. Karetki Szpitala Powiatowego w Iławie są wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt do ratowania ludzkiego życia. Do najważniejszych należą defibrylatory, respiratory czy urządzenia do automatycznej kompresji klatki piersiowej. W 2023 roku zrealizowały ponad 8,5 tys. zleceń i pokonały 210 tys.km. 
 

Autor: Alina Laskowska
Życie Powiatu Iławskiego, marzec 2024